Slike stranica
PDF
ePub

ADATOK.

A KASSAI NYERGESEK CÉHLEVELE. (1461.)

Satler Czeche.

Item. Es ist czu merken. Nachdeme und ayne yczliche Stadt in czunehmung des volkes und merung der Eren, auch der narung besserung erfunden wirt, wo dy hantwerkleute und Czehen durch Ire herrn und oeberisten in rechtfertiger ordenung und regirung gehalten werden. Im sint dy erbaren Maister der Satler Czeche vor gesessen Rat komen, pittende mit ganzen fleisse In (-ihnen) dy hernachgeschriben Artickel czu verlegen, guenstiglich mitczugeben und Sy dabey czubestetigen, Dar Sy desterpas bey diser Stadt vebel und gut mitleydende, sich aufgehalden und an Irer narung gebesseren moechte, dy also hernach folgen.

Czum ersten Daz In dy Bawmhacker gutte baeume machen, damit ain yczlicher Maister bewart sey und af ain Bawmhacker aynen Maister baewme gebe, dy nicht gerecht weren, dy sol man czuschloen, und der schade sol gehen auf den Bawmhacker, wer aber daz der Bawmhacker aynen Maister gutte baewme gebe und der Maister oder seyne Gesellen dy baewme verschnitten es wer gem Ross, oder gem Manne, bey demselben Maister sol man Sy gleicherweize czuschloen, sy sein gehewt oder mittenander berayt.

Item wer ain kuesz Satel machen wil, Er sey rot oder swarcz, der sol nehmen gut czeitig leder und darczu sol er In beschloen, vor der schin und holschin mit bayn und wer aynen rotten duerren Satel machen wil, der sol nehmen gut czeitig leder, ausgenomen schefens, und kain Satel sol mit loesch werden angelegt, es sey denn daz In ymandt also dingte, der sol das thuen mit wissen der viermaister.

Item daz kain Satler ain Bawm selbs mache, er kunde es denn wol, also daz In dy Bawmhacker beschawn vor und dy viermaister af er ain toegn hab oder nicht, es das er nichten tawk, so sol man In czu schloen, alz oben geschrieben steht.

Item daz kain Maister aynem Gesellen mehr sol under dy hende geben czu beschneiden und ausczuberaiten, wenn sechs baewme, und daz Er dy gut mache, und wenn Er dy gemacht hat, so geb man Im aber sechs, daz das der Stadt und den Maistern ayne Ere mag gesein und dem Lande czu nutcze.

Item an ymandt fremde Seettl her brechte und Sy oberfueren. wolde, alz Sy vor getan haben, wo Sy denselben oder dy guetter be

greiffen daz Sy dy neehmen muegen und den man personlich czu gerichte pringen.

Item wer da maister werden wil in Irer Czeche, der sol koennen machen vierlay Satel, dy das gut und rechtfertig sein, alz aynen Ritter Satel mit messing beslagen und aynen baeyn und aynen mit Evsen beslagen und den vierden ainen hoelstsatel und dy maister desselben hantwerks sullen dy Saetel beschawen ap (-ob) sy gerecht sein gemacht oder nicht; sint sy gerecht, so sol Er des genissen; sint sy aber vngerecht, so sol Er des entgelden und sol vorbas czihen und es bas lernen.

Item Kayner sol auch ain gros messer oder ander gewer in die Czeche tragen, so Sy in der Zammelung sein, bey aynen pfunt wachs. Item wenn ayner aynen Satel beschlet mit Eysen, so sol Er ayne hole schin darauf schloen bey aynen pfunt wachs oder sol In schlecht lassen.

Item der Satler czwyne1) maister sollen in der wochen czuschawen geen bey aynen pfunt wachs.

Item weicher Satler verkewft veber (-über) sechs Satel, der sol sy lassen schawen czwine maister es sein Czechmaister ader Schawmaister oder sunst maister, wie man sy mag gehaben, daz sich kayner dawider sol setczen bey aynen pfunt wachs.

Item ab derselben maister ayner yndert wuerde schawen und dy Saetel weren bushaftig und Er dasselb wolde versweigen und nicht offenbaren, der sol geben czway pfund wachs.

Item welicher maister aus Irer bruederschaft hette oeberig geczew und dasselb würde verkewften aynen fremden, der Ir stuerer wer, der das thuen wuerde, der sol busfellig sein nach der maister erkenthnus. Item ap auch yndert ain maister aynen anderen maister sein gesinde entfremden wuerde, es wer ain Geselle oder ain Junger, der sol auch busfellig sein nach der maister erkenthnus.

Item welicher maister vorhynnen czoege, ane der maister wissen und willen und blibe aussen Jar und tag und darnach wider qweme, derselb sol auf ain news die Czeche wider gewynnen, alz ferer und Er das in freewel wider dy maister getan hette.

Item wenn ain Geselle kuempt gewandter und daz ain Maister czu Im geet oder aynen gesellen czu Im sendet, der sol geben vier pfunt wachs, ist daz er wirt oeberwert.

Item ap yndert ayner von Irich aynen pambst oder mit Irich wolseyn, der sol alles von aynen pambst geben czway pfunt wachs.

Item daz nymant fremdes goerte ynstechen sol, es sey denn, daz Er sey Ires hantwerks oder Irer bruederschaft, das Sy dysselben neehmen muegen mit Rechte.

Item daz nymant vnder In aynen newen Satel auf den margt legen sol czuverkewffen, alz dy walochen thuen mit Iren pambsten und daz sy dy muegen neehmen.

Item auch sol nymant auf dem margte Ir werkgeczew aufkewffen, es sey Bernhewte oder hirschbayne, es sey denn daz Er sey Ires

1) Kettő.

hantwerks und aus Irer bruederschaft, es wer denn, daz ain Erbar man ayne bernhawt oder ain ander hawt bedverfte in sein haws vor sein bethe.

Item ap da qwemen bernhewt oder hirschbayne mit dem hawffen. dy sollen ayner oder czwene maister nicht allayne vor sich kawfen, sunder daz es werde getailt under dy brueder.

Item so ain maister Ires hantwerks von fremdes her qweme und sich alhie wolde nyderlassen, so sol derselb vor hin Kuntschaft her pringen, wie Er sich gehalden hat mit den seynen anderswo, da er gewonet hat und wie Er vondann geschaiden ist, aynes ergern czuvermeiden.

Item wer da mit In bruederschaft hat, der sol alhie in der Stadt. wonen, daz Sy muegen beschawen seyne arbait ap sie gut sey oder nicht und nicht anderswo.

Item ap ayne witttib das hantwerk wolde treiben, sol sol sie guthe arbait lassen machen und sol halden rechtfertig gesinde.

Item ap yndert ayner von anderswo her qweme und wolde albie allayne Koecher machen und sich also in die Czeche eyndringen. Daz der in Irem mitte nicht sol wonen, es wer denn, daz derselb Saetel, Koecher und dy vier maisterstücke kunde machen, wenn sy haben. gelart satel und Koecher mittenander machen.

Item ap ymant ichtes in der Czeche wuerde clagen, so sol ain yderman stiller schweigen und ap ymant darczu reden wuerde, den es nicht angehvert, der sol geben ain halb pfunt wachs und daz auch Kayner darczu rede, es sey denn, daz man In haisset darczu reden.

Item dy herrn werden In geben ain Czaichen, alz sy begert haben, also daz sy kain Satel ausgeen lassen, ausgenomen Ir voriges Czaichen, Er sey denn gezaichent mit dem newen czaichen und wo sy aynen finden, der ausgegeben wirt ongezaichent, daz sy den nehmen muegen czu besserung des harnasch der Czechen.

Suliche obgeschriben artickel dy orsame herrn des Rates den obgemelten maistern der Satler Czeche nach Irer fleissigen anlangung guenstiglich verlihn und mitgegeben haben, Sy also stetiglich dabey czu behalden also, daz Sy dester fleissiger an der arbait ires hantwerks sich muchen und veben, davon der ganezen Stadt und auch Inselbs Ere und nutcz muege bekomen. Das denn czu mehr sicherheit also in das Stadpuch geczaichnet ist. Geschen am nagstn dinstag nach dem Suntag letare oder Mitfaste nach Crists gepurt thausent vierhundert und darnach in dem LXI) Jare.

(Eredetije Kassa város Stadtbuchjában.)

1) 1461. márcz. 19.

Közli: KEMÉNY LAJOS.

1. lap. Item

A KANIZSAYAK FIZETESI LAJSTROMA, 1503--4-ből.1)

(febr. 24.)

Item

Item

Töredék.

Franciscus Soldos seruit magnificum dominum equis sex
cui vsque festum Beati Mathie apostoli nunc praeteritum
plenaria solutio facta est.

a praefato beati Mathei apostoli ex pecunys quas Gaspar
pesthieny adduxit Nandor Albam) ex eisdem per Michaelem
Kenderesy dati sunt ipsi francisco Nandoralbe fl XII.
ex alijs pecunijs quas dominus magnificus miserat per ladis-
laum Benchyk Nandoralbam ex eisdem similiter per Michae-
lem Kenderesy dati sunt ipso francisco.
fl. XII.
ex pecunijs, quas Johannes Mindzenthy adduxit, ex eisdem
Johannes dedit eidem
fl. VI.

Item

Item

in festo depositionis sancti ladislai per Johannem literatum (jul. 29.) Nandoralbe eidem dati sunt. Item

fl. XVIII. feria tercia post festum Assumpcionis Marie per Johannem literatum Nandoralbe dati sunt sibi

fl. XXIIII.

1) Ezen eddig kiadatlan zsoldfizetési jegyzék a magyar gazdaságtörténelem egy igen érdekes okmánya. Töredékes voltánál fogva az abban foglalt számadatok csak közvetve használhatók, de mindamellett érdekes képet nyujtanak a hatalmas és gazdag KANIZSAY-Család gazdasági viszonyairól a 16. század első éveiben. Negyvenegy (egy törölt adat hozzászámításával 42) lovas zsoldos (familiáris, fegyverrel szolgáló) illetményeiről ad számot a lajstrom s va óban meglepően nagy azon pénzforgalom, amelyről az adatok tanuskodnak. Több helyütt a fizetések időszaki nagyságát megemlitve találjuk s igy hozzávetőleg kiegészithetők a töredékes adatok s kiszámítható azon maximalis évi összeg, amely a Kanizsayak költségvetésében a 41 zsoldos járandóságai czimén szerepelhetett. A zsoldosok összesen 143 lóval szolgáltak, tizenkettő 2, tizenhét 3, kettő 4, négy 5, öt 6 és egy 10 lóval. Egy ló tartásáért havi 2 (arany-) forint (mensualis") járt s igy a lótartás egy év alatt 3432 frtba került. A zsoldosok azonfelül fejenként,,sallariumot" is kaptak. Három-lovas zsoldosra vonatkozó adat a sallarium évi összegét 32 frtra teszi. Valószinü, hogy a sallarium szintén a kiállitott lovak számához volt arányitva s egy ló után körülbelül 10 forintra rughatott. A sall. évi összegét igy 2860 frtra becsülve 6292 frt, vagy mai értékben 72.358 korona (1 frt 11.50 kor.) összeg terhelte a Kanizsayak évi készpénzbudgetjét csupán zsoldköltség czimén. A töredékes jegyzékben a következő összegek szerepelnek: sallarium" és mensualis készpénzben 32381/2 frt, készpénzben és posztóban (unacum panno) 1391/2 frt és sóban 90 frt, összesen tehát 3468 frt, törölt tételek összege 36 frt. Különben is érdekes és fontos (zsoldosok nemzetiségi viszonyaira, fizetések helyére, posztóárakra stb. vonatkozó) adatok nagy számban foglaltatnak ez okmányban, úgy hogy azt, tekintettel korára és országos vonatkozásaira, a hazai gazdaságtörténelem legtanulságosabb emlékei közé sorolhatjuk. SZERK.

2) Belgrád.

Item

Item

(nov. 4.) Item

Item

Item
Item

(máj. 8.) Item

Sabbato proximo post festum beati Michaelis Archangeli per
Johannem literatum Nandoralbe dati sunt...

fl.

XII. in profesto beati Emerici ducis Nandor Abbe per Johannem literatum dati sunt ... fl. XII. Paulus horwath dominus dum exiuit ex Nandor Alba dati sunt fl. XII. de illis IIII florenis quos Martinus thot portauit ad Nandoralbam per paulum horwath dati sunt fl. XVIII. ex pecunijs quas Marcus Chemerewych deduxit... fl. XII. in Chorgo in festo Aparicionis sancti Michaelis Benedictus Castellanus dedit

fl. XXIIII.

XII.

fl.

XII.

eidem Bude per Benedictum magistrum da:i sunt... fl.
Ibidem eidem pannum dati sunt

1. lap, második oldal.

Item

ex pecunijs ladislai Benchyk dati sunt...

[blocks in formation]

Item

Item

ex alijs pecunijs, quas Blasius Kaldi deduxit dati sunt fl.
ex welike per Martinum tot deductis.

[blocks in formation]
[blocks in formation]

Stephanus horwath seruit dominum equis quinque cui vsque
festum Beati Mathei apostoli praeteritum plenaria solutio
facta est

a praefato festo beati Mathei ex pecunijs quas Gaspar pes-
thieny adduxit Nandoralbam ex eisdem per Michaelem
Kenderesy dati sunt...
fl. X.

Item

ex alijs pecunijs quas dominus Magnificus per ladislaum Benchyk miserat Nandoralbam, ex eisdem similiter per Michaelem Kenderesy dati sunt...

[blocks in formation]

in festo deposicionis sancti Ladislai Regis per Johannem literatum Nandoralbe dati sunt

fl. XV.

Item

feria tercia post festum assumpcionis Marie
literatum dati sunt sibi Nandoralbe

per Johannem

[blocks in formation]

Item

Item

feria quarta post festum omnium sanctorum per Gechew
Nandoralbe ipsi Stephano dati sunt
paulus horwath eidem dedit

[blocks in formation]

Item

de illis IIII florenis quas Martinus thot portauit ad Nandoralbam per paulum horwath dati sunt.

[blocks in formation]

in Chorgo in festo Aparicionis sancti Michaelis Benedictus Castellanus dedit...

fl. XXIIII.

Bude eidem per ipsum Benedictum magistrum

dati sunt ...

fl. XXIIII.

« PrethodnaNastavi »