Slike stranica
PDF
ePub
[ocr errors]

Wann kann man sagen, dass eine rechtsgültige, das heisst rechts- und verfassungsmässig erworbene Gewalt rechtmässig ausgeübt wird? Wenn derjenige sie ausübt antwortet Coluccio welcher keinen Übermut hat, sondern mit Gerechtigkeit und Achtung vor den Gesetzen regiert.") Diese Achtung vor den Gesetzen entspricht in keiner Weise dem heutigen Begriffe von Rechtsstaate oder von einem auf Verfassung beruhenden konstitutionellen Staate. Auch ein despotischer Herrscher, ein Herrscher nämlich, welcher seine Untertanen als Sklaven beherrscht,") oder ein König, welcher

[ocr errors]

sin autem superioris in habente principem populo confirmatio subsequatur, legitimus erit procul dubio principatus . . .“ c. 5. § 1:,,. . . . Cesar non fuit tyrannus, quem grata, non coacta patria sibi delegit in principem. . ." etc. 1) De Tyranno c. 2. § 8: ... Quid autem dicendum est... si populo per ignaviam patiente non resistat aliquis invasori sed aliquandiu dominetur: Forte tacitus ille consensus et obedientia, quoniam que per vim et metum extorta sunt resistentia quiescente non sint irrita, sicut leges statuerunt, ipso iure sequentique consensu tacito vel expresso purificentur et incipiant esse nec violenta nec meticulosa, forte tacitus ille consensus, inquam, et obedientia tanti fuerit, quod, nisi prius superioris sententia contrarium declaretur, similitudinem iusti principis obtinebit. . .' ."; § 21: "... non debet unus, non debent plures citra principis auctoritatem aut populi statum, quem vel legitimum institutum vel populi placitum ordinavit vel obedientia vel tacitus aut expressus consensus civitatis induxerit auctoritate propria perturbare...."

62) DeTyranno c. 1. § 9: „,... legitimus princeps est... qui iustitiam ministrat et leges servat..."; c. 2. § 12:,,. . . An autem liceat contra dominum qui per superbiam abuti ceperit principatu . . ."; c. 5. § 1: ,,....Cesar.. tyrannus... non fuit. . . qui clementer et cum humanitate regebat . . .“ etc.; Epist. II. L. V. ep. 6, an Carlo von Durazzo. s. 33:,,... sola virtus, non titulus, non unctio, non diadema, non consecratio regium nomen gignit iusticia pietas bellique doctrina: hec regem faciunt, hec regium sceptrum ornant ."; II. L. VI. ep. 5, an Andreolo Arese. s. 154:,,... Gaudebunt enim populi de tyranni crudelitate in veri et iustissimi domini clementiam benignitatemque translati . . .“ etc.; Invect. in Anton. Lusch. s. 104 ff. . . . .,,Cur michi tam heroa Patavinae civitatis multa iam successione moderatorem et dominum tam dilectum suis tamque formidabilem aliis tamque cunctis suis virtutibus et animi magnitudine celebratum . . .“ etc.

63) De Tyranno c. 1. § 6:,,... aut illa ratione dominii, qua quis presidet servis atque iumentis in qua possessione conservatio queritur et utilitas possidentis, quod regnandi genus proprie dispoticum a grecis appellatur. . ."

nach Belieben, ohne keiner gesetzlichen Beschränkung untergeordnet zu sein, regiert,“) können rechtmässig regieren, wenn sie zum Vorteile ihres Volks, nicht zu ihrem eigenen Vorteil regieren. Wenn also das Volk sich und seinen Regierenden keine rechtliche Beschränkung auferlegen wollte oder konnte, dann ist der Vorteil der Untertanen die einzige Massnahme, nach der die Rechtmässigkeit einer ausgeübten Gewalt zu beurteilen ist.

[ocr errors]

8. Der Herrscher oder der Fürst, der in einem freien und autonomen Staate autonom in dem Sinne, dass das Volk sich selbst die Regierungsform schaffen kann, welche es wünscht, von der möglichen Abhängigkeit von einer höheren souveränen Autorität abgesehen unrechtmässig und gegen die Gesetze und die Rechtlichkeit regiert, ist ein Tyrann, und seine Regierung ist eine tyrannische.") Es gibt also zwei verschiedene Arten von Tyrannen: diejenigen, welche eine ungesetzlich und verfassungswidrig erworbene Gewalt ungesetzlich und verfassungswidrig ausüben (tyrannus ex defectu tituli); und diejenigen, welche eine gesetzlich und verfassungsmässig erworbene Gewalt unrechtmässig, gegen den Vorteil und die Interessen der Untertanen, ausüben (tyrannus ex parte

64) De Tyranno c. 1. § 6:

[ocr errors]

66

qui dominatur iuxta prudentie sue regulam et arbitrio voluntatis libere sine lege vel cuiuscumque definitione legis aut hominis pro subditorum utilitate, et hoc dominium est regale . . . . . 65) De Tyranno c. 1. § 7: In quibus regnandi differentiis, qui superbiam exercet, convertitur in tyrannum ...“; ib.: „Tyrannus licet omnibus opponatur . . . etc.: vgl. Invect. in Anton. Lusch. ..

104 ff.

66

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

66) De Tyranno c. 1. § 3: Tyrannus dicitur qui in communi republica non iure principatur .In quibus quidem differentiis qui superbiam exercet convertitur in tyrannum . . .“ § 8: .. Proprium, autem est tyranni non iure principari . . ."; Epist. II. L. V. ep. 6. s. 33: ,... nichil inter tyrannum et regem interest, nisi quia hic bonus ille malus est.."; L. VI. ep. 5. s. 146: .quid iustius quam sevissimum tyrannum amicis, si quos amicos tamen habere potuit terribilis illa crudelitas, formidabilem subditis, gravem vicinis, exitialem coniunctis et pestilentem ac trucem omnibus oppugnare? Tyrannum blandum ut deciperet, humilem ut conculcaret, propicium ut perderet et tractabilem ut seviret? . . ." etc etc.

99...

exercitii).") Natürlich muss hier die schon erwähnte Unterscheidung wieder zur Besprechung kommen. Denn, während in den Staaten, welche keine höhere Autorität anerkennen, jeder gegen den Willen des Volkes zur Macht gelangte Herrscher als ein Tyrann ex defectu tituli zu betrachten ist, ist in den anderen Staaten als ein solcher Tyrann jeder Herrscher zu betrachten, welcher, entweder gegen den Willen des Volkes, oder, trotz dieses Willens, ohne feierliche Zustimmung der höheren Autorität, zur Macht gelangt ist.68)

9. Die hauptsächlichste Wirkung der tyrannischen Regierung ist die Ungültigkeit jedes politischen oder verfassungsrechtlichen Aktes des Tyrannen. Für diese Ungültigkeit aber, welche bei den Akten des Tyrannen ex defectu tituli eine ganz absolute ist, ist hinsichtlich der Akte des Tyrannen ex parte exercitii, die Meinung und der Wille der Unter

[ocr errors]
[ocr errors]

67) De Tyranno c. 1. § 8: Proprium autem est tyranni non iure principari, quod quidem duplici ratione contingere potest, vel si non suum quis occupaverit principatum in communi republica, vel si regat iniuste, vel si quod latius patet, leges et iura non servat... .."; § 9: Concludamus tyrannum esse qui invadit imperium et iustum non habet titulum dominandi; et quod tyrannus est qui superbe dominatur aut iniustitiam facit aut iura legesque non observat . . ."; c. 2. §. . .:,,An autem liceat contra dominum et superiorem insurgere qui per superbiam abuti ceperit principatu, liceat titulum iustum vel iustificatum habuerit. . ."; c. 3. §12:,,(Cesar)... qui cum iure pro meritisque fuerit evectus tantaque humanitate, non in suos solum sed in hostes, quia cives erant, usus sit, dici ne potest... tyrannus . . . ?"; c. 5. § 1:,,... Cesar . . tyrannus non fuit titulo, quem grata non coacta patria sibi delegit in principem; non fuit et superbia, qui clementer et cum benignitate regebat..."; Epist. II. L. V. ep. 6. s. 33: sive iniuste intraverit, sive iniuste regat,

...

tyrannus est..."

[ocr errors]

Für die Unterscheidung zwischen Tyrannis e x defectu tituli und Tyrannis ex parte exercitii, vgl. meine Abhandlung

Sulle fonti e sul contenuto della distinzione fra tirannia ex defectu tituli e tirannia exercitio. 1912, und diese Einleitung unter, Kap. IV. § 2.

Firenze

68) De Tyranno c. 5. § 1:,,. . . Tyrannus non fuit titulo quem grata non coacta patria sibi delegit in principem . . .“; c. 2. § 9: ,,... .dubitaret forte quispiam numquid taliter assumpti possint iustum titulum obtinere . . ."; § 11:,,... Eius vero deficiente consensu, sicut iure populus nihil agit, si non eexcptata confirmatione se dominum gesserit, est tyrannus..."

[ocr errors]

tanen massgebend: zum Beispiel, eine Regierung, deren Akte von den Untertanen als gültig und rechtmässig aufgenommen und aufgelegt worden sind, kann nicht später von denselben Untertanen beschuldigt werden, die Gewalt tyrannisch und ungesetzlich ausgeübt zu haben.")

10. Jedes Volk hat nach Coluccio das Recht, der Regierung des Tyrannen Widerstand zu leisten und sich davon zu befreien. Dieser Widerstand könne, nach seiner Meinung, wenn es nötig ist, zum Tyrannenmorde führen. Man muss aber noch einmal die schon angedeuteten Unterscheidungen anwenden.

Der Tyrann ex defectu tituli kann nach Coluccio's Ansicht immer, ja er muss von jedem seiner Untertanen, als ein Feind des Vaterlandes und als ein Schänder des öffentlichen Friedens und des öffentlichen Glücks, getötet werden.") Gegen

99...

69) De Tyranno, c. 4 § 2: . peculiariter censeo ponderandum, quod precipui Cesaris occisores . . . preturas pontificatus questuras et alia publice gubernationis officia que Cesar decreverat tenuerunt actaque dictatoris omnia senatusconsulto confirmata sunt, et cuneta que fecerat aut etiam facere destinaverat... manserunt . . . Ubi illa legum observantia, libertatis amor odiumque tyranni, postquam ea que victis et civibus confirmata vel delata ab illo legitima voluerunt... Dic si potes aliquem beneficia Cesaris cum regnaret iniuste tyrannusque fuerit recusasse? Scipio Nasica et Caius Figulus... consulatum resignaverunt, cum monente Tiberio Gracco deprehensum et comitiis consularibus vitiose tabernaculum captum esset. . ."; § 3:,,... Et quis tunc repertus est qui causaretur dictatorem vitio factum reluctantibusque legibus rite nichil facere potuisse? ob eamque causam delatos honores etiam post illius cedem recusasse ?... eto.

66

99...

70) De Tyranno c. 2. § 2: quis negare potest invadenti principatum urbis provincie vel regni resisti per quemlibet iure posse? Ergo licebit invasores unius hominis vel agri vi repellere et etiam perseverantem occidere ? et illum qui dominium civitatis aut monarchiam vel politicum principatum per vim occupare tentaverit non poterimus armis etiam cum sanguine vel cede prohibere?... Nimis inique leges essent, imo leges non essent, si quod in periculis et iniuriis privatorum conceditur, conservationi libertatis et rei publice negaretur..." etc.; .. quis esset legum tam iniquus interpres, quis iustitie tam adversus, quis rei publice communique saluti tam obstinatis animis inimicus, qui non censeat hoc idem contra tyrannidem inducere conantibus non esse permissum ? et tanto magis quanto maior est salus publica quam privata ?..." etc.: das ganze c. 2. ist zu lesen: auch Epist. II. L. VI. ep. 5.,

99...

den Tyrannen ex defectu tituli unterliegt nach dieser Ansicht das Tyrannenmordsrecht keiner Beschränkung: und es steht dem Einzelnen wie der Mehrheit des Volkes zu.") Und dieses Recht kann, vermeint er, nicht nur in der Zeit, in welcher der Tyrann verfassungswidrig und unrechtmässig zur Macht gelangt ist, sondern auch später, wenn er schon seit längerer Zeit diese Macht ausgeübt hat, zur Geltung gebracht werden.")

Nicht so leicht liegt die Sache betreffend den Tyrannen ex parte exercitii.72 bis) Ohne Zweifel steht nach Coluccios Ansicht dem Volke das Recht zu, auch gegen einen solchen Tyrannen sich zu empören und seine Regierung niederzuwerfen.

[ocr errors]

99....

[ocr errors]

66

...

s. 146 ff.: quid iustius quam sevissimum tyrannum. . . oppugnare ? 8. 152: quis dubitet de mente legum fore, quod legum omnium non desertores solum sed publici violatores, quique non agros tantum, sed urbes etiam intra menia populantur . . . impune posse pro utilitate publica trucidari ? . . . licet vim vi repellere et pro sui corporis defensione grassatores armis occidere, quis sane mentis non manifeste consentiet violentissimos invasores persecutores bonorum libertatis oppressores et nedum privatorum sed populorum truculentissimos homicidas licitum fore per arma repellere ipsos que pro salute cunctorum vita tot capitibus quot viris presidet esitiosa privare: . . . .“, etc. ") De Tyranno, c. 2. § 1: Quis neget et universum populum et seu maiorem civium partem aut etiam quamcumque municipum portionem quinimo singularem vel... singulum et unum civem iure posse resistere libertatem populi vel principatum contra iustitiam invadenti. . . . ."; § 7: „,. . . demonstratum est invadenti iure non a populi parte solum sed a privato quolibet resisti posse...:: Epist. II. L. VI. 1. 5. s. 151: „,. . . Inter quos quis dubitet... numerandum gloriosissimum Virtutum Comitem qui tam feliciter tantam patrui tyrannidem deposuit et perfregit: . . . ." etc. etc.

[ocr errors]

99...

99...

72) De Tyranno c. 2. § 7: Nec solum cum invadit, sed etiam postquam invaserit, tam et si tempus intercesserit . . . Sciamus non solum resistere permissum, ne deijciatur, sed et si deiectus quis fuerit, eundem deijcere non ex intervallo sed ex continenti..."; § 7:,,. . . cum patri liceat filiam in eius potestate constitutam in domo quam ipse vel generus habitat in adulterio deprehensam incontinenti perimere . . . licebit ergo contra rem publicam invadentem insurgere et non solum invasionis tempore sed incontinenti connexisque negotiis armis et copiis obviare. . . ."

72 bis) De Tyranno c. 2. §12:,,... An autem liceat contra dominum et superiorem insurgere qui per superbiam abuti ceperit principatu, licet titulum iustum vel iustificatum habuerit, principalis nostra dubitatio est . . ."

« PrethodnaNastavi »