Slike stranica
PDF
ePub

sionis litem dirimendam Ratisponensi ecclesie de rebus sancti Georii dati fuerant, ex predictis novalibus decimum mansum cum suis decimacionibus et cum omnibus appendiciis et utilitatibus ecclesia) Ratisponensis acciperet, alia vero omnia cum in futurum acquirendis Brufenigensse cenobium per manum meam delegata sine omnium postmodum inquietudine possideret. Qua videlicet pactione firmata septem ministerialibus utriusque ecclesie secundum legum scita super hac diffinicione interrogatis congnitum est ex utriusque partis responsione omnibus modis hanc decimacionum sufficere reconpensacionem statimque facta ex utraque parte delegacione consenciente clero et populoi) dominus Chuno episcopus hanc confirmavit panni sui interposicione. Hanc itaque delegacionem, quam iubente domino Chunone episcopo consenciente clero et populo fecimus, presenti nostre auctoritatis pagina confirmamus et, ne huic diffinicioni nulla omnino possit obviare persona, hac nostri sigilli forma terreatur, repellatur, frangatur, confundatur inpressa. Huius rei testes.

II.

Bischof Chuno von Regensburg vergleicht sich mit Bischof Otto von Bamberg und Abt Erbo von Prüfening über den Zehent von Neubrüchen dieses Klosters in der Regensburger Diözese.

1129 Juli 31, Regensburg.

Abschrift des 15. Jahrhunderts im Kopialbuch des Klosters Prüfening (München R.-A. Prüfening Lit. n. 4 fol. 41) (B.). Deutsche Übersetzung in einem Originalvidimus der Äbte Ulrich von St. Emmeram und Georg von Prühl 1407 November 25 (München R.-A. Prüfening Fasc. 1) (C).

Regest bei Looshorn, Geschichte des Bisthums Bamberg 2, 141.

Vgl. die Erörterungen dieser Arbeit S. 16 ff. Die Urkunde will als die letzte der drei demselben Rechtsgeschäft gewidmeten Fälschungen entstanden sein, ich habe deshalb die vorausgehende Urkunde Herzog Heinrichs und St. 3247 als Vorurkunden angesehen. Über beide hinaus hat aber der Fälscher in dem vorliegenden Spurium (in der Zeugenliste) nochmals auf die allen dreien gemeinsame echte Vorlage (Ried, Cod. Rat. 1, 187) zurückgegriffen. Die deutsche Übersetzung leistet bei der Emendierung des Textes gute Dienste. Teile der Korroboration stammen aus der folgenden Urkunde (n. 3).

In nomine sancte et individue trinitatis. Ego Chuno Ratisponensis episcopus. Quoniam paterna) sollicitudine nobis ad hoc precipue invigilandum est, ne contra iuris statuta contencionib) deserviamus, ea propter ut omnimodam occasionem litis de cetero funditus decidamus),

b) ecclesie B. i) Nachher fecimus ausgestrichen, der Schreiber war mit dem Auge eine Zeile tiefer abgeirrt.

a) paterne B. b) Oder contentioni, c und t sind nicht immer genau zu scheiden. c) dicti damus B. absneiden C.

ad noticiam tam presencium quam futurorum transfundimus concambium 1) inter nose) et venerabilem Ottonem Bambergensem episcopum et Erbonem abbatem Brufeningensisf) cenobii legittimo processu factum videlicet de decimis novalium prefati monasterii tam agrorum quam vinearum sive ortorum, que in nostros) episcopatu culta sunt aut deinceps in perpetuum excoli possunt. * Cum enim inter nos et venerabiles personas predictas super decimacionibus novalium diuturna esset contencio, placuit tandem discretis viris mediantibus supradicto scilicet Ottone reverendos) Babenbergensi episcopo et Heinrico duce) Bawarie, Ratisponensi advocato, presidente domino Lothariok) rege mutue alteracionis controversiam hac ratione perpetua discindere, ut cum XI mansis, qui tempore pie memorie domini Hartwici predecessoris nostri ob huiusmodi etiam litem dirimendam de rebus sancti Georii martyris Brufening Ratisponensi ecclesie dati fuerant, ex prememoratis novalibus iam cultis decimum mansum cum suis decimacionibus et cum omnibus appendiciis vel utilitatibus * ecclesia Ratisponensis acciperet, alia vero omnia cum in futuris acquirendis Brufeningense cenobium per manum predicti ducis delegata sine omni postmodum inquietudine possideret. Qua nimirum pactione firmata septem ministerialibus utriusque ecclesie secundum legum scita super hac diffinitionel) interrogatis congnitum est ex utriusque partis responsione omnibus modis hanc decimacionum sufficere reconpensacionem statimque facta ex utraque parte delegacione consenciente clero et populo et eandem) delegacionem confirmante tam domino rege quam ipso advocato nos et ipsam nostre auctoritatis edicto et banni nostri interposicione firmamus et hanc inde kartam conscribi et sigillo nostro muniri iussimus. Testes huius rei sunt: Otto Babenbergensis episcopus, Otto palatinus, Otto prefectus, Hainricusm') de Schowenburch"), Altman Pochel) de SigenwurchP), Rahwin?) frater eius, Hainricus de Sikkelingen1), Vlreich filius patrini eius, Adalber de Pochespergs), Hartwic de Chregelingent), Ernstou) frater eius, Wirnt de Emmistorff), Gebhart de eodem loco, Hartman de Ahusen"), Wernher et Albrethx) et Albeny) fratres de Prunnen2). Ministeriales: Adelgozaa) de Reitenbuchbb), Nizoce) ibidem, Nizo de Houedorffid), Chuno de Tegenbach ee), Chunradus ff) de Obenshouenss), Ortwin bh) pre

[merged small][ocr errors]

uber die teiding gefragt C.

[ocr errors]
[blocks in formation]

m) In B. fehlt der Kürzungsstrich über dem a.

m) Hainreich C. n) Stowenbûrch B. Schonburch C. -) C. Lochel B.

P) g corr. aus b B. Sigenburg C. — 9) Rahwein C. — r) Hainreich von Sikklingen C. -$) Adelbrecht von Pokesperch C. t) Hartwig von Chregling C. u) Ernst C.

--

v) e und erstes m corr. B. Wernt von Ebermundorff C. x) vorher ad B. Albrecht C. y) Alban C. 2) Prunn C. Adelgos C. bb) Dreitenbuch B. Raitenbuch C.

[ocr errors][merged small][merged small]

w) Ahawsen C.
aa) Adergohet B.

cc) Niso C. dd) Niso von

Hofdorff C. — ee) Chun von Tekenpach C. - ff) Chunrat C.
B.) Ortwein C.

-

g) C. Ostenbenshouen

positus, Vdelrichii) vicedominus, Engelmairkk) de Staynell), Chunradus Wolpemm). Canonici: Hagennn) prepositus, Engelbertus00) decanus, Adalbertuspp) parochianus, Hainricus49) de Schirlingenrr) ac alius Hainricusss) filius Ahzelinitt), Vdelrichuu) et ceteri fratres universi,

Anno dominice incarnacionis) Mo centesimo XXIXww), indictione VII, regnante Lothario rege; actum Ratisponexx) feliciter, II kalendas) augustizz).

III.

Bischof Heinrich von Regensburg bestätigt einen Gütertausch zwischen St. Emmeram und Prüfening.

1142 Januar 20, Regensburg.

Original im R.-A. München (Prüfening Fasc. 4). (A).
Reg.: Lang, Regesta Boica 1, 162.

Kontext und Datierung der Urkunde sind von derselben ungelenken Hand geschrieben; das Siegel weist auf den gleichen Stempel wie das Siegel der M. B. 13, 172 publizierten Urkunde Bischof Heinrichs. In den Zeugenunterschriften wechseln die Hände, aber nicht bei jedem Namen, so dass Eigenhändigkeit der Unterfertigungen mindestens nicht überall anzunehmen ist; weit häufiger zeigen die ss des Subscriptionsvermerkes individuellen Duktus. Hie und da sind sie ganz oder teilweise mit dunklerer Tinte überzogen; hier könnte man also an eigenhändige Beteiligung der genannten Personen denken. Inhaltlich steht die Urkunde in enger Berührung mit dem am selben Tag ausgestellten DK. III. St. 3433 (vgl. die Ausführungen dieser Arbeit S. 4 ff). Das gegenseitige Verhältnis zu be stimmen ist nicht leicht. Da die beiden Urkunden in jenen Partien nicht übereinstimmen, in denen St. 3433 ein anderes Prüfeninger Diplom (St. 3415) benutzt hat, da es ferner in der Urkunde Konrads III. bereits heisst, die Vereinbarung sei presente et precipiente Heinrico episcopo Ratisponensi zustande gekommen, so nehme ich an, dass die Bischofsurkunde dem Diplom voranzustellen ist.

In nomine sancte et individue trinitatis. Noveriut omnes Christi fideles tam presentes quam successuri, qualiter ego Heinricus dei gratia Ratisponensis ecclesię episcopus controversiam, que erat inter monasterium beati Emmerammi et monasterium, quod Brvuuiningen dicitur, de agris quibusdam et decima sua tam infra quam extra ipsam cellam consilio salubri decidi. Presidente itaque venerabili Theode wino

[blocks in formation]

nn) Hagno C.

kk) Engelmar C. 1) vom Stain C.
00) Engelbrecht C. PP) Albrecht C.

mm) Chunrat Fuchs C.

44) Hanricus B. Hain

reich C. rr) Schirling C. ss) Hainreich C. tt) Ahzelimi B., Asleins C. uu) r corr. aus 1 B. Vlrich C. vv) carnacionis B. ww) XXXIX B. nawn und

[ocr errors]

zwainczikch C. xx) Geschehen zu Regenspurg C; dieser Passus leitet aber in C. die Datierung ein. - yy) kalendus B. zz) Nachher folgt in B. Cat, Cat C

etc. etc.

vem

sanctę Rufinę episcopo apostolicę sedis legato et assidentibus Peregrino Aquileiensi patriarcha, Gyrberto Veltrensi, Gerwico Concordiaensi, Imbricone Wirziburgensi, Ottone Frisingensi episcopis assensu et consilio cleri nostri et abbatis Engilfridi ac monachorum beati Emmerammi VIII iugera agri, in quo ecclesia beati Andree apostoli cum domo hospitali et aliis habitaculis sitaa) est, prefato monasterio sancti Georii per manus Friderici Ratisponensis advocati et Ottonis advocati cenobii sancti Emmerammi tradidimus et predium quoddam apud Tunnzilingen lege rati concambii sub iuramento ministerialium firmati a manu Adalberti comitis advocati monasterii sancti Georii recepimus. Preterea fratres Bruwinienses, licet decretum domini pape Innocentii ex consensu tocius sacri Pisani concilii accepissent, ut de laboribus, quos propriis sumptibus excolunt, nullas) omnino decimas darent'), tamen quasi viri religiosi et pacis ac concordię sectatores pateuam auream magni calicis sancti Emmerammi, quam homo quidam nomine Engilbertus, cui eadem patena pro XX VIII marcis in pignus posita fuit, in monasterio Bruwiniensi conversus usque ad solutionem predictę pecunię ibidem habendam ipsis obtulerat, cum aliis Iii talentis prefato sancti Emmerammi cenobio) reddiderunt et cum ipsa peccunia omnem decimam tocius predii, quod in confinio cellę suę possidere noscuntur, obtinuerunt eo videlicet pacto, ut abbas et monachi sancti Emmerammi exinde predium emerent, quod in memoriam huius fraternę conventionis et recontiliationis suis propriis usibus assignarent. Nos igitur, quod a dilectis filiis et fratribus nostris abbatibus et monacliis utriusque monasterii sub testimonio episcoporum et abbatum ac tocius ecclesię nostrę iuste et rationabiliter factum est, nostrę auctoritatis edicto et banni nostri interpositione firmamus et hanc inde cartam conscribi et sigillo nostro et fratrum nostrorum subscriptione muniri iussimus.

vem

Ego Heinricus episcopus ss., ego Engilfridus abbas sancti Emmerammi subscribod), ego) Heinricus ss., ego Reginhardus ss., ego Marchwardus) ss., ego Vto ss., ego Pernoldus ss., ego Heinricus ss., ego Gebolfus ss., ego Heinricus ss., ego Adalbertus ss., ego Chouo ss., ego Werinheras ss., ego Gisilhardus ss ), egoh) Gotefridus matricis ecclesię

1) Aus J.-L. 7793.

a) a corr. nachher m radiert; es stand wohl ursp. situm. b) a corr. aus 0. c) Zweites o durch Rasur corr. d) nach dem c ist ibo radiert und ribo darüber geschrieben; die ganze Unterschrift stammt von der Hand des Kontextschreibers, e) Von hier ab bis Gisilhardus ist durchwegs das ego und der Name von der gleichen Hand, die ss sind individuell bei Vto, Gebolfus, Werinherus, Gisilhardus; bei Chono ist das zweite s zum Teil mit schwarzer Tinte überzogen.f) w corr. g) Darnach radiert Ego und noch einige Buchstaben, sodann ist die ganze Zeile frei geblieben.) Hier setzt eine andere Hand ein, die bis

sancti Petri prepositus ss., ego Adalbertus eiusdem ecclesię decanus ss., ego Idungus magister scolarum ss., ego Wolfherus thesaurarius ss., ego Ŏdalricus ss., egoi) Altmannus archipresbyter ss., ego Heinricus archidiaconus ss., ego Wezelok) ss., ego Gotescalsus1) ss., ego Pertoldus) ss., ego Bernhardus presbyter ss., ego Rodigerus subdiaconus ss., ego Heinricus ss., ego Herbordus ss., ego Merboto") ss., ego Perctoldus ss., ego Heyuricus) ss., ego Gotefridus ss., ego Rotpertus subdiaconus ss., ego Chono ss., ego Pruno ss., ego Gebebardus ss.P), ego Vdalricus ss., ego Ŏdalricus ss., ego Heinricus ss., ego Herbordus ss.

Anno domini MCXLII, indictione V., tercia decima kal. feb., regnante) Chunrado Romanorum rege secundo; actum Ratisponę, feliciter

amen.

IV.

Bischof Eberhard II. von Bamberg bestätigt dem Kloster Prüfening die Schenkungen seiner Vorgänger und trifft für dus Kloster Bestimmungen über die Vogtei, über die Nutzungsrechte in genannten Forsten und über den Salzbezug aus Reichenhall.

1153 Oktober 10, Bamberg.

Angebliches Original im R.-A. München (Prüfening Fasc 6) (A.).
Regest: Lang, Regesta Boica 1, 210, Schriftprobe siehe Tafel 2b.

Die Urkunde ist von dem in der Arbeit besprochenen Fälscher geschrieben und zum Teil auch verfasst. Vorurkunden sind für die Bestimmungen über die Salzlieferungen ein Mandat Bischof Eberhards (Mon. Boica 13, 15) und für die Zeugenreihe eine weitere Urkunde dieses Bischofes (ibid. 13, 215). Die Beziehungen der Vogtei bestimmungen zu den gleichfalls unechten Urkunden Bischof Otto's I. (ibid. 13, 141) und Konrads III. St. 3416 sind durch den Druck nicht hervorgehoben, weil hier nicht Benutzung dieser Urkunden, sondern freie Handhabung des gleichen Fälscherdiktates vorliegt; vgl. auch die Erörterungen dieser Arbeit S. 30 ff.

In nomine sancte et individue trinitatis. Eberhardus dei gratia Babenbergensis ecclesie episcopus secundus omnibus in perpeÖdalricus, vielleicht noch weiter bis Heinricus archidiaconus unterfertigte und der wahrscheinlich auch die später folgenden Namen Bernhardus presbyter und Rodigerus subdiaconus zuzuweisen sind. Die ss bei Adalbertus decanus, Wolfherus thesaurarius, Heinricus archidiaconus sind ganz oder teilweise mit dunklerer Tinte überzogen i go zum Teil durch Rasur corr. -k) Von hier ist mit mehr oder minder grosser Sicherheit bei jedem Namen Wechsel der Schrift anzunehmen.) A., doch scheint s in c corr. -m) Die Buchstaben 1 d des abgekürzten Wortes zeigen anderen Duktus (und Tinte) wie die vorausgehenden Buchstaben, aber denselben wie die folgenden ss. n) e corr.) Das vorausgehende Ego ist von anderer Hand, wahrscheinlich von derselben, die die ss für Perctoldus schrieb. -P) Mit anderer Tinte als der Name. 9) Erstes e durch Rasur corr.

[ocr errors]
« PrethodnaNastavi »